.

Πρόγραμμα Παραδόσεων


1. Κοινωνικές Επιστήμες και Ανθρωπιστικές Σπουδές: Πολιτική Επιστήμη, Πολιτική Φιλοσοφία, Ιστορία
Εισαγωγική παρουσίαση των στόχων του μαθήματος, και ένθεσή τους στις γνωστικές δραστηριότητες του τμήματος. Τι είναι και τι επιδιώκουν οι κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, και πώς διαφοροποιούνται από τις ανθρωπιστικές; Ποια η μεταξύ τους σχέση, και πώς αλληλοσυμπληρώνονται; Γιατί πρέπει οι πολιτικοί επιστήμονες να έχουν «ιστορική γείωση» και οι ιστορικοί κατανόηση κοινωνικοεπιστημονικών εννοιών και γνωστικών διεργασιών; Πώς συνδυάζονται αμφότερες οι γνωστικές δραστηριότητες (πολιτική επιστήμη και ιστορία) με την πολιτική φιλοσοφία;

 Το ppt της παράδοσης


2.     Οι δυο όψεις της πολιτικής
Η πολιτική ως διακυβέρνηση/ διαχείριση και κατανομή αγαθών (κρατική-θεσμική) και ως αγώνας (διεκδικητική-συγκρουσιακή). Γενική αντιστοίχιση με τις αρχετυπικές παραδόσεις του φιλελευθερισμού (πλουραλισμού) και μαρξισμού (κριτικής παράδοσης) στη μελέτη του κράτους και των πολιτικών συστημάτων (κράτος ως απόρροια «κοινωνικού συμβολαίου» - κράτος ως αποτύπωση «ταξικής κυριαρχίας»).

Μελετήστε: 

  
3.     Καθεστώς, Πολιτικό Σύστημα, Κράτος
Τι είναι και τι διαφοροποιεί την έννοια του πολιτικού καθεστώτος (πολιτεύματος), από αυτήν του «πολιτικού συστήματος» και του «κράτους»; Συναφώς, πώς ταξινομούνται τα διάφορα μορφώματα διακυβέρνησης ιστορικά και ποιες είναι οι προκλήσεις της σύγχρονης συγκυρίας; Πώς αντιμετωπίζουν το πρόβλημα οι δυο βασικές παραδόσεις στη μελέτη του πολιτικού φαινομένου και ποιες οι μεθοδολογικές τους προϋποθέσεις; Ιστορική παρουσίαση διαφόρων τύπων κράτους και αντιδιαστολή με την έννοια του «καθεστώτος». Πρώτοι προβληματισμοί για το πολίτευμα-αίτημα της εποχής μας, τη δημοκρατία.

Μελετήστε:

4.       Δημοκρατία: Φύση, Προϋποθέσεις, Προοπτικές Ι
Γιατί η συζήτηση περί της δημοκρατίας είναι εξακολουθητικά ενδιαφέρουσα; Λεπτομερής εννοιολογική ανασύσταση του όρου και επισήμανση των καθοριστικών γνωρισμάτων. Πότε λέμε ότι η δημοκρατία παύει να υπάρχει; Σε τι ακριβώς συνίσταται η «ποιοτική δημοκρατία» και στη βάση ποιων διαστάσεων μπορεί αυτή να αποτιμηθεί;

5.       Δημοκρατία: Φύση, Προϋποθέσεις, Προοπτικές ΙΙ
Ήταν πάντοτε η δημοκρατία κανονιστικά αποδεκτή και, αν όχι, ποιοι παράγοντες εξηγούν την ανάδυσή της; Εισαγωγή των εννοιών του «κόστους καταστολής»-«κόστους ανοχής», και παρουσίαση προβληματισμού για το πώς αυτή συνδέεται με το «κόστος συμμετοχής». Τι χαρακτήρα έχει η σημερινή «δημοκρατική απίσχναση» και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Μελετήστε: 

  
6.       Κόμματα Ι
Ορισμός και αντιδιαστολή των κομμάτων με τις φατρίες και τις ομάδες πίεσης. Ήταν πάντοτε τα κόμματα αποδεκτά και, αν όχι, πότε νομιμοποιούνται στη δυτική πολιτική σκέψη;

7.       Κόμματα ΙΙ
Παρουσίαση της γενεαλογίας και των λειτουργιών των κομμάτων. Το υπόδειγμα Lipset-Rokkan, η πορεία μετεξέλιξης των κομμάτων από «παραγοντικά» σε «μαζικά» σε «πολυσυλλεκτικά». Διαφθορά, διαπλοκή, το κόμμα «καρτέλ» και το πρόβλημα της «κρίσης των κομμάτων». Συζήτηση για τη σημασία των κομματικών στρατηγικών («περιεχομένων πολιτικής»). Ειδική αναφορά στη δυτική Σοσιαλδημοκρατία), με συνοπτική παρουσίαση των ιστορικών μορφών που αυτή προσέλαβε.

Μελετήστε: 

  
8.       Ανάπτυξη, Υπανάπτυξη, Παγκοσμιοποίηση
Εισαγωγή στην έννοια του «παγκόσμιου συστήματος» και της προβληματικής της «παγκοσμιοποίησης». Ποια είναι τα κεντρικά προβλήματα και οι βασικές αντιπαραθέσεις που διαπερνούν το σύγχρονο πολιτικό προβληματισμό αναφορικά με εξελίξεις στις διάφορες περιοχές του πλανήτη; Τα συνεχιζόμενα αδιέξοδα του Νότου και η προβληματική της «δομικής υπανάπτυξης» ως απόρροια της παγκοσμιοποίησης. Η αναιμική δημοκρατία (ή «μεταδημοκρατία»), η συρρίκνωση του Κράτους Πρόνοιας και η κοινωνία της «απασχολησιμότητας». Συνοπτική παρουσίαση των εξελίξεων από τη δεκαετία του 1970 και μετά, και παρουσίαση της ανόδου και πτώσης του νεοφιλελευθερισμού. Η κυριαρχία της αγοράς αποτελεί το φάρμακο ή μια μορφή της αρρώστιας; Πώς διαγράφεται το μέλλον ιστορικών θεσμών όπως ο συνδικαλισμός; Υπάρχει αντικείμενο στη συζήτηση περί ενός «νέου εργατικού διεθνισμού»;

Μελετήστε:
  • Heywood, κεφάλαιο 19.


Για τις παραδόσεις 9-3, εκτυπώστε, και συμβουλεύεστε κατά περίπτωση, το Σεφεριάδης (2006).

9.     Κοινωνικά κινήματα, Συγκρουσιακή Πολιτική: σκιαγραφώντας έναν κλάδο
Συνοπτική εξέταση της εξέλιξης της μελέτης των συλλογικών δράσεων και της ανάδυσης του πεδίου της Συγκρουσιακής Πολιτικής. Πολιτικές ευκαιρίες, Οργανωτικές δομές, Πολιτισμικά πλαίσια (αξιακές πλαισιώσεις) ως πόροι για την εμφάνιση των κοινωνικών κινημάτων.

10.   Θεσμικές συγκυρίες – Πολιτικές ευκαιρίες
Έχει υποστηριχθεί ότι οι συλλογικές δράσεις (και πολύ περισσότερο τα κινήματα) εμφανίζονται όταν συντρέχουν ευμενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες –αυτό που η βιβλιογραφία αποκαλεί «πολιτικές ευκαιρίες». Όμως οι ευκαιρίες συνυπάρχουν με «απειλές» και, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να νοηματοδοτηθούν ως τέτοιες με τρόπους που να εμπνέουν τη διεκδικητική δράση. Πώς αναλύεται η περίπλοκη αυτή σύζευξη παραγόντων; Πώς το πολιτικοθεσμικό περιβάλλον επηρεάζει το κινηματικό φαινόμενο;

11.     Το οργανωτικό πρόβλημα και η πρόκληση των δικτύων
Οι συλλογικές δράσεις προϋποθέτουν οργάνωση. Έχει όμως υποστηριχθεί (με επαρκή ιστορική τεκμηρίωση) ότι η θεσμοθέτηση απειλεί να ενσωματώσει τα κινήματα στις κανονικότητες εναντίον των οποίων διαμαρτύρονται. Πώς ακριβώς τίθεται και πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στον πρώιμο 21ο αιώνα; Είναι άραγε η πρόκληση των «δικτύων» (αυτόβουλες πρωτοβουλίες στη βάση με χαλαρή σύνδεση) η απάντηση ή απλή ανακύκλωση του προβλήματος; Τι διαφορετικές μορφές οργάνωσης υπάρχουν  και πώς η αποτίμηση αυτής της πολυπλοκότητας βοηθά στη διαχείριση των  συναφών ερωτημάτων;

12.   Η συμβολική διάσταση: κουλτούρα και αξιακές πλαισιώσεις
Ο τρόπος με τον οποίο οι κινηματικοί δρώντες «αναγιγνώσκουν» την πραγματικότητα αποτελεί παράγοντα εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου για την ανάληψη σύντονων συλλογικών δράσεων. Η κοινωνική αδικία, η ανισότητα κτλ, όσο πρόδηλες και αν είναι, δεν εμπίπτουν απλώς στην αντίληψή μας μέχρις ότου επισημανθούν. Πώς γίνεται αυτό; Τι επιλογές και διλήμματα αντιμετωπίζουν οι κινηματικές ηγεσίες και πώς εμπεδωμένα πολιτισμικά μοτίβα επηρεάζουν την ανάδυση και συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων; 

13.   Ρεπερτόρια δράσης και συγκρουσιακοί κύκλοι
Τα κοινωνικά κινήματα ασκούν την επίδρασή τους μέσα από τις δράσεις που αναλαμβάνουν. Πρόκειται για πολιτισμικά προσδιορισμένες και σχετικά περιορισμένες πρακτικές που κληροδοτούνται ανανεωνόμενες μόνο οριακά –εξ ου και ο όρος «ρεπερτόρια δράσης». Επισημαίνονται τρεις βασικές μορφές: βία, παρεμπόδιση, σύμβαση. Σε τι συνίστανται, τι πλεονεκτήματα παρουσιάζουν και τι προβλήματα (και κινδύνους) ενέχουν; Όταν οι δράσεις διαχέονται για να αγκαλιάσουν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας μιλούμε για «συγκρουσιακούς κύκλους». Τι επισημαίνεται για τη δυναμική τους;

14.   Κοινωνικά κινήματα και δημοκρατία: οι συλλογικές δράσεις στον 21ο αιώνα
Ποιο τοπίο διαμορφώνει ο νέος αιώνας στις διεκδικητικές πρακτικές των κοινωνιών; Η γνωστή μας «υποχώρηση της εντοπιότητας» που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση αποτελεί άραγε διεκδικητικό πόρο ή απειλή; Τι σημαίνει «διεθνισμός» στις σύγχρονες συνθήκες και τι συνέπειες μπορεί να έχει στο πλαίσιο της συστημικής κρίσης που σοβεί; Ποιοι κίνδυνοι και ποιες προοπτικές ανοίγονται για τη δημοκρατία, την εμπέδωση και το βάθεμά της; Με τι τρόπους συνέβαλαν τα κινήματα στην υπόθεση αυτή ιστορικά και τι προκλήσεις ανοίγονται στο μέλλον;